Kościół św. Anny

Był to kościół parafialny Podgórza, dawniej samodzielnego miasta, od 1936 r. dzielnicy Torunia.
Pierwsze wzmianki z 1582 roku mówią o potrzebie wybudowania kościoła z uwagi na zniszczenia pobliskiego kościoła św. Mikołaja w Dybowie. W 1598 roku powstał więc drewniany kościół w Podgórzu pod wezwaniem NMP Wniebowziętej i św. Jacka, z budulca pochodzącego z rozbiórki kościoła w Karnkowie na Ziemi Dobrzyńskiej, 55 km na wsch. od Torunia. Skromny kościół wyposażony był w obiekty pochodzące z kościoła św. Mikołaja w Dybowie, m.in. 4 srebrne kielichy, w tym 2 pozłacane, srebrna monstrancja, 2 krzyże (srebrny i miedziany), 2 srebrne pacyfikały, 2 pary cynowych świeczników oraz księgi, z szat liturgicznych: 9 ornatów w tym 1 ze złota aplikacją. W 1636 r. kościół posaidał już 3 ołtarze: główny, oraz 2 boczne: św. Anny i św. Krzyża.

 

Fragment obrazu Kazanie Chrystusa na łodzi, 1671 r., z przedstawieniem m.in. kościoła św. Anny

 

W 1651 roku na jego miejscu zbudowano nowy kościół, również drewniany (lub znacznie rozbudowano dotychczasowy). Wówczas nadano nowe wezwanie: św. Anny. Kościół posiadał wieżę oraz sygnaturkę na kalenicy. Wewnątrz 3 ołtarze: główny z obrazem Matki Boskiej w srebrnej sukience, trzymającej pozłacane berło, boczny: z płaskorzeźbą św. Anny Samotrzeć (który od 1813 r. znajduje się w kościele w Orłowie na Kujawach, 35 km na płd.-zach. od Torunia), boczny: św. Kazimerza z figurami św. Jana i św. Mateusza; w XVIII w. wprowadzono kolejny ołtarz boczny: św. Barbary.

 

 

Płaskorzeźba św. Anny Samotrzeć (św. Anna, Maria, Dzieciątko), XVII w., od 1813 r. w kościele w Orłowie na Kujawach

 

 

Był to niewielki budynek, z wieżą z sygnaturką, jednonawowy, z absydą na zachodzie, służącą jako prezbiterium. Nic szczegółowego o kościele nie wiadomo, zarówno ze źródeł pisanych, jak i graficznych. Umiejscowiony był prawdopodobnie u wylotu z miasta traktu w kierunku Poznania (być może na terenie obecnego starego cmentarza ewangelickiego przy ul. Poznańskiej 108, patrz: Cmentarze).
Parafia podgórska obejmowała lewobrzeżny teren, od Wielkiej Nieszawki po Czerniewice.
 
Gdy w 1813 roku, przygotowując Toruń do obrony przed Rosjanami w czasie wojen napoleońskich, spalono przedmieścia (także Podgórz), zgładzeniu uległ także kościół św. Anny. Przed spaleniem zabezpieczono w pobliskim klasztorze Reformatów najcenniejsze wyposażenie kościoła.