Brama Chełmińska

 

Bramę Chełmińską zbudowano w 2. poł. XIII w. u wylotu ul. Chełmińskiej, wzmacniając obronę wjazdu do Starego Miasta Torunia od strony północnej. Była jedną z 13 (lub 14) bram miejskich średniowiecznego Torunia. Reprezentowała typ wysokiej baszty wieżowej i była najwyższą bramą średniowiecznego Torunia (wys. 21 m., szer. 8 m), przewyższającą okoliczne 3-piętrowe kamienice.

Na dwóch dolnych piętrach bramy były po trzy otwory strzelnicze dla armat małokalibrowych. Na górnych kondygnacjach były tylko po dwa takie otwory. W bocznych ścianach bramy były otwory szczelinowe, przez które prowadzono ogień kurtynowy. Brama przykryta była czterospadowym dachem łamanym.

Przed Bramą zbudowano w 1449 r. Barbakan Chełmiński, będący szczególną formą obrony północnej części murów miejskich.
Ok. 1883 r. została przebudowana na mieszkania.

 

Zburzenie Bramy było niezwykle krzywdzące dla obrazu Starego Miasta. Była ona bowiem wyjątkowo harmonijnym zamknięciem architektonicznym ulicy Chełmińskiej, tworzącym obraz podobny do okolic Bramy Floriańskiej w Krakowie (z tej przyczyny rozbiórka budziła niezadowolenie i bezskuteczny sprzeciw wielu mieszkańców Torunia).

Darzona była dużym sentymentem przez świadomych mieszkańców ówczesnego Torunia, m.in. ze względu na umieszczoną na jej szczycie pamiątkową chorągiewkę metalową przedstawiającą legendarnego kucharza Jordana, który przyczynił się do zdobycia zamku krzyżackiego przez mieszczan Starego Miasta Torunia w 1454 r. Dziś chorągiewka eksponowana jest w Ratuszu Staromiejskim.