Ulica Chełmińska

 
 
Ulica Chełmińska choć nie należy do najstarszych ulic toruńskich, to od początku swego istnienia zawsze należała do głównych i najważniejszych. Wytyczono ją po 1251 r., tj. po powiększeniu obszaru dynamicznie rozwijającego się wtedy Torunia (zobacz: Powiększenie obszaru Starego Miasta). Dawniej stanowiła ważną arterię komunikacyjną w kierunku Chełmna i Gdańska. Stąd jej  znaczna szerokość - nie każdemu kojarząca się z ulicami średniowiecznymi - wynosząca ok. 16 m.
Jej nazwa po raz pierwszy pojawia się w 1375 r. jako Kolmischengasse. W latach przynależności Torunia do Księstwa Warszawskiego (1806-1815) ulica nosiła nazwę ul. Augusta, a w latach PRL: 1945-1951 ul. 9 Maja, 1951-1990 ul. Dzierżyńskiego.
 
Widok ulicy Chełmińskiej z Rynku Staromiejskiego w 1914 r. i w 2022 r.
 
Rozpoczyna się w północno-wschodnim narożniku Rynku Staromiejskiego, a jej perspektywę malowniczo zamykała do 1889 r. gotycka Brama Chełmińska, obecnie pl. Teatralny, skąd dalej prowadzi Al. Solidarności do ul. Szosa Chełmińska. 
W okresie od XIV do końca XVII w. ulicę (zwłaszcza w północnej i wschodniej jej części) zasiedlali głównie karczmarze (browarnicy), którzy obsługiwali podróżujących kupców i rzemieślników. Również w czasach nowożytnych funkcjonowało tu kilka hoteli, restauracji, kawiarni, winiarni (zobacz: Browary i piwo toruńskie w okresie przedrozbiorowym).
Niemal wszystkie gotyckie kamienice tej ulicy zostały zmodernizowane i przebudowane.
Dziś do najważniejszych zabytków tej ulicy należą:
 
nr 5 - dawny spichrz barokowy z 1756 r., zbudowany został z wykorzystaniem fundamentów i murów kamienicy gotyckiej z pocz. XV w. Przekształcony w dom mieszkalny czynszowy, wielomieszkaniowy w 1892 r. i w takiej formie pozostał do dziś.
 
nr 6 - gotycka, przebudowana w XIX w. z fasadami klasycystycznymi.
W 1848 r. Gerson Hirschfeld - jeden z najbogatszych ówcześnie Żydów toruńskich - założył tu fabrykę wódek i likierów ze sklepem detalicznym i hurtownią. Specjalnością firmy były „Toruńskie krople życia” i „Gorzka pomarańczówka”. 
 
nr 7 - kamienica czynszowa wielomieszkaniowa z 1865 r., powstała na dwóch średniowiecznych parcelach - co widać po artykulacji elewacji: część węższa - 2-osiowa (lewa) leży na działce należącej do Rynku Staromiejskiego 24, a część szersza - 4-osiowa (prawa) powstała w wyniku całkowitego przebudowania kamienicy gotyckiej i zawiera w sobie fragmenty murów gotyckich oraz barokowy, bogato zdobiony portal z ok. 1650 r. 
 
nr 14 - późnogotycka z XV w, przebudowana w XIX w. i rekonstruowana w 1939 r. Pierwotnie należała do najbogatszych i największych toruńskich gotyckich kamienic patrycjuszowskich z fasadą szczytową i bogato dekorowaną blendami i wnękami. Reprezentowała typ kamienicy kupieckiej, tzw. domu-spichrza, charakterystycznego dla miast kręgu kultury hanzeatyckiej.
 
nr 16 - niski, jednopiętrowy budynek z XIX w. powstały na miejscu dawnego średniowiecznego domu mieszczańskiego. W okresie nowożytnym budynek ten był domem rodzinnym toruńskiego rodu patrycjuszowskiego Wachschlagerów. Od 29 lipca 1674 r. do 28 marca roku następnego Daniel Wachschlager (1623-1689) - rajca toruński i od 1679 r. burgrabia królewski w Toruniu - gościł tu królową Eleonorę Marię, wdowę po królu Rzeczypospolitej Michale Korybucie Wiśniowieckim, w czasie jej 8-miesięcznego pobytu w Toruniu. Opuszczając Toruń Rada miejska wręczyła jej na pamiątkę bursztynowy krzyż o wartości 1000 zł pruskich.
W 1789 r. Johann Michael Wachschlager, ostatni z rodu, sprzedał dom Janowi Gabrielowi Oppermanowi, kupcowi z Bydgoszczy, sam mieszkając do śmierci w 1801 r. w zakupionej w 1767 r. kamienicy przy ul. Chełmińskiej 10.
W XIX w. budynek uległ przebudowie otrzymując dzisiejszy kształt. W latach 1923-1933 mieściła się tu siedziba Konserwatorium muzycznego (założonego w 1921 r. przez Pomorskie Towarzystwo Muzyczne), które od 1925 r. miało status uczelni wyższej. Była to jedna z licznych instytucji kulturalnych Torunia międzywojennego.
 
nr 28 - to dwie wyjątkowe gotyckie kamienice toruńskie z XIV w., jednak o szacie barokowej z XVIII w. Są doskonałym świadectwem toruńskiej architektury średniowiecznej i nowożytnej związanej z kulturą najpierw hanzeatycką, a następnie zachodnioeuropejską protestancką bogatego i możnego patrycjatu toruńskiego. W początkach XVIII w. należały do burmistrza, Johanna Gottfrieda Rösnera (1658-1724) uznanego winnym głośnych zajść tumultu toruńskiego w 1724 r., ściętego mocą wyroku sądu królewskiego, co wywołało szerokie oburzenie w protestanckiej Europie.
► Zobacz: Kamienice Rösnera
  • drukuj
  • poleć artykuł
Komentarze użytkowników (0)
Brak komentarzy. Bądź pierwszy - dodaj swój komentarz
Dodaj swój komentarz:


pozostało znaków:   napisałeś znaków:

Kontakt

tel. 56 621 02 32
biuro@toruntour.pl
formularz kontaktowy
 
 
   
Właścicielem i operatorem Toruńskiego Portalu Turystycznego funkcjonującego pod domeną toruntour.pl jest Toruński Serwis Turystyczny, Toruń, ul. Rabiańska 3 (mapa), tel. 66 00 61 352, NIP: 8791221083.
Materiały zawarte w Toruńskim Portalu Turystycznym www.toruntour.pl należą do ich autorów lub właściciela serwisu i są objęte prawami autorskimi od momentu powstania Portalu w 2015 r. Wszelkie wykorzystywanie w całości lub we fragmentach zawartych informacji bez zgody Wydawcy Serwisu jest zabronione.
Polityka cookies
 
Jeżeli chcesz opublikować swój artykuł lub napisać do Toruńskiego Portalu Turystycznego ponieważ gdzieś do tekstu wkradł się błąd, chcesz nawiązać współpracę lub po prostu przekazać swoją opinię, możesz to zrobić używając adresu mailowego biuro@toruntour.pl. Żadna wiadomość nie pozostanie bez odpowiedzi!
 
Zostań naszym patronem. Poznaj szczegóły i możliwości tutaj