Kościół św. Wawrzyńca

 
Kościół gotycki, salowy, zbudowany został ok. 1263 r. początkowo jako drewniany, później (1. poł. XIV w.) ceglany. Zburzony w 1824 r. w okresie przynależności Torunia do Królestwa Prus i rozwoju twierdzy toruńskiej; wtedy w jego pobliżu wzniesiono wozownię artyleryjską (mieszczącą obecnie Muzeum Etnograficzne).
Kościół zlokalizowany był najprawdopodobniej ok. 20 m na zachód od południowo-zachodniego narożnika wspomnianej, późniejszej wozowni. Precyzyjna lokalizacja nie jest możliwa z uwagi na brak badań archeologicznych >>>.
Nieopodal na płd.-zach. od kościoła stał również średniowieczny kościół św. Krzyża.
 
Był to jeden z najstarszych toruńskich kościołów przedmiejskich, położony na Przedmieściu Chełmińskim. Stanowił jednocześnie centralny punkt szybko rozwijającego się Przedmieścia Chełmińskiego, które wkrótce stało się najwięszym i najludniejszym spośród wszystkich przedmieść dawnego Torunia; od 1637 r. w wyniku uregulowań administracyjnych tę część nazywano Kwartałem św. Wawrzyńca.
Kult św. Wawrzyńca był jednym z popularniejszych w Ziemi Chełmińskiej - pierwotnym terytorium krzyżackim i jednocześnie diecezji chełmińskiej, a z biegiem czasu św. Wawrzyniec stał się jej jednym z głównych patronów.
 
W 1349 r. wielki mistrz krzyżacki, Heinrich Dusemer, przekazał kościół staromiejskiemu kościołowi Świętojańskiemu, gdyż z powodu przyrostu liczby ludności zabrakło miejsca na pochówki na cmentarzu świętojańskim. Odtąd Kościół św. Wawrzyńca pełnił też funkcje filialnego dla przedmieść oraz grzebalnego dla parafii staromiejskiej.
Do 1349 r. natomiast kościół ten mógł pełnić funkcję kaplicy szpitalnej dla szpitala Ducha św. prowadzonego od 1311 r. przez benedyktynki na Rybakach.
 
W 1414 r. kościół na rozkaz wlk. mistrza został zburzony w celu obrony Torunia w czasie oblężenia miasta przez wojska króla polskiego Władysława Jagiełły, jednak miasto wkrótce podjęło odbudowę kościoła. 
 
 
   
Przed 1441 r. niecałe 20 m na południe od kościoła zbudowano szpital pod tymże wezwaniem (rozebrany ostatecznie w XVI w.), najpewniej na pozostałościach starszego (zbudowanego po 1327 r.) klasztoru benedyktynek przy sąsiednim kościele św. Krzyża.
Na fotografiach powyżej: odkryte w latach 2005-2006 pozostałości zabudowy, najpewniej szpitala św. Wawrzyńca. Wkrótce zostały zasypane.
 
 
Przy szpitalu powstał cmentarz. W 1456 r. Rada miejska poleciła na tym cmentarzu pochować 70 ściętych buntowników w trakcie polsko-krzyżackiej wojny 13-letniej, zwolenników Krzyżaków.
 
 
Fragment planu perspektywicznego Matthausa Meriana, 1641 r.: kościół św. Wawrzyńca obudowany bastionem św. Wawrzyńca
 

Kościół ten był wielokrotnie niszczony, m.in. w latach 1422 (w czasie wojny z Krzyżakami) oraz w czasie wojen ze Szwedami, w 1657 i 1703 r.
W 1641 r. przy Kościele działali Reformaci.
Po ostatnich zniszczeniach wojennych (atak szwedzki w 1703 r.) renowację podjęto w 1712 r., jednak ze względu na brak funduszy objęła ona tylko prezbiterium; ściany korpusu nawowego pozostały nadal w ruinie. W 1807 r., w czasie gdy Toruń znajdował się pod rządami Napoleona, kościół został przejęty na potrzeby fortyfikacyjne, gdzie urządzono laboratorium prochu. Ostatecznie całkowicie rozebrany w 1824 r.
 
 
Widok od północy, z pocz. XIX w. z widoczną pozostającą od 1703 r. w ruinie częścią nawową i pozostałościami oszkarpowanych ścian korpusu nawowego.
 
 
Był to nieduży kościół salowy, złożony z korpusu nawowego na planie prostokąta zbliżonego do kwadratu oraz wyodrębnionego, krótkiego, prosto zamkniętego chóru i czworobocznej wieży. 
Korpus nawowy mierzył około 16 x 19 m, a chór ok. 9 x 13 m. Boczne ściany świątyni rozczłonkowane były przyporami i miały po 4 okna, a w ścianach chóru znajdowało się pięć okien. W fasadzie zachodniej znajdowały się otwór wejściowy i dwa okna. Do wnętrza prowadziło też drugie wejście - od południa.
Wieża kościoła umieszczona była przy północnym styku chóru i korpusu.
Sklepione było tylko prezbiterium, a nawę przykrywało drewniany strop lub sklepienie kolebkowe.
 
Pochodzący z tego kościoła dzwon znajduje się obecnie w Kościele Mariackim i jest najstarszym zachowanym dzwonem w Toruniu, pochodzącym z 1386 roku. Wiele innych zabytków ruchomych po zburzeniu tegoż kościoła przeniesiono do Kościoła Mariackiego.
  • drukuj
  • poleć artykuł
Komentarze użytkowników (0)
Brak komentarzy. Bądź pierwszy - dodaj swój komentarz
Dodaj swój komentarz:


pozostało znaków:   napisałeś znaków:

Kontakt

tel. 56 621 02 32
biuro@toruntour.pl
formularz kontaktowy
 
 
   
Właścicielem i operatorem Toruńskiego Portalu Turystycznego funkcjonującego pod domeną toruntour.pl jest Toruński Serwis Turystyczny, Toruń, ul. Rabiańska 3 (mapa), tel. 66 00 61 352, NIP: 8791221083.
Materiały zawarte w Toruńskim Portalu Turystycznym www.toruntour.pl należą do ich autorów lub właściciela serwisu i są objęte prawami autorskimi od momentu powstania Portalu w 2015 r. Wszelkie wykorzystywanie w całości lub we fragmentach zawartych informacji bez zgody Wydawcy Serwisu jest zabronione.
Polityka cookies
 
Jeżeli chcesz opublikować swój artykuł lub napisać do Toruńskiego Portalu Turystycznego ponieważ gdzieś do tekstu wkradł się błąd, chcesz nawiązać współpracę lub po prostu przekazać swoją opinię, możesz to zrobić używając adresu mailowego biuro@toruntour.pl. Żadna wiadomość nie pozostanie bez odpowiedzi!
 
Zostań naszym patronem. Poznaj szczegóły i możliwości tutaj