Sala Wielka: Toruński Portret Mieszczański

 
 
Zespół portretów patrycjuszy toruńskich z okresu renesansu, manieryzmu i baroku prezentowany w Sali Wielkiej (Mieszczańskiej) to jedyny w Polsce tak wielki zachowany zbiór portretów patrycjuszowskich z XVI-XIX wieku. Wśród nich eksponowany jest również słynny portret Mikołaja Kopernika z drugiej połowy XVI wieku z dawnej biblioteki Gimnazjum Akademickiego. Jednocześnie zespół ten jest najlepszym reprezentantem dawnego malarstwa toruńskiego. Wśród portretów wyróżniają się doskonałe dzieła, których autorzy - uczniowie czy naśladowcy - tworzyli pod wpływem renesansowej sztuki wybitnych mistrzów, np. Albrechta Dürera, Lucasa Cranacha.
Ponadto eksponowane są tu m.in. wyjątkowe i unikatowe tarcze herbowe patrycjatu toruńskiego.
 
Sala Wielka znajduje się na I piętrze skrzydła zachodniego Ratusza Staromiejskiego.
W ponad sześćsetletniej historii Ratusza – najczęściej nazywana była Salą Wielką (Aula Maior); w dokumentach mianowana jest też wielką salą widowiskową, a także salą turniejową. Ta ostatnia nazwa zapewne dlatego, że stąd przyglądano się turniejom urządzanym w zachodniej części Rynku Staromiejskiego. Sala pełniła dla Torunia funkcje reprezentacyjne, podobnie jak sale audiencjonalne w siedzibach panujących możnowładców. Tu Rada Miasta podejmowała monarchów i posłów, toczyły się sejmiki pruskie, a nawet trzykrotnie sejmy polskie (zobacz: Historyczne wydarzenia w Ratuszu Staromiejskim). Tutaj wysłannicy królów polskich przyjmowali od Rady toruńskiej przysięgi wierności. Tutaj odbyło się słynne Colloquium Charitativum (Braterska rozmowa pomiędzy katolikami i protestantami), które zwołane w 1645 roku przez króla Władysława IV, miało załagodzić spory religijne w Europie. Tu również 18 stycznia 1920 roku burmistrz niemiecki przekazał władzę nad miastem przedstawicielowi odrodzonej Rzeczypospolitej Polskiej.
 
Pierwotnie, do rozbudowy Ratusza w 1602 r., sala ta zajmowała długość całego skrzydła zachodniego. Najpewniej nie posiadała stropu, a przykrywała ją otwarta więźba dachowa. Posiadała też dwa poziome rzędy okien od zachodu: dolny rząd tworzyły małe wąskie otwory, nad którymi znajdowały się właściwe okna. W roku 1518 została nazwana Długą Salą. Od tegoż roku Rada odbywała tu też swoje coroczne uroczyste wybory, zwane kierą.
Do obecnej formy została przekształcona w czasie rozbudowy Ratusza w 1602-1605 r. W płn.-zach. narożniku Sali powstał wtedy marmurowy ozdobny kominek, nad którego paleniskiem wyryto łacińską sentencję w tłumaczeniu: 
Tam gdzie nieodmienna i trwała jest zgoda wśród obywateli,
Bezpieczeńswo Rzeczypospolitej jest zapewnione.
Nieco wyżej, na dwóch tablicach z czerwonego marmuru złotymi literami wypisano kolejne sentencje łacińskie. Na tablicy po prawej:
Z przyczyny wojny ubóstwo
Bogini wojny - Niszczycielka miasta
Kiedy szalona,
Odchodzi bogini kwiatów, zasiewu, Temida
I z Muzami bogini Cybele
Nic nie wstrzymuje od zbrodni
Za przestępstwo uważana jest poczciwość
Obelgą prawość
Pośmiewiskiem wierność.
Proś Boga,
Aby od Królestwa i Miasta Wstrzymał źródło wojny zgubnej.
Żegnaj czytelniku.
Na tablicy po lewej:
Dzięki pokojowi obfitość
Szczęśliwie,
Pomyślność miast,
Gdziekolwiek kwitnąca
Flora, Cerera z Prozerpiną
I z Palladą Filotea,
Nie pozostaje bez nagrody cnota,
Korzyścią jest poczciwość,
Ozdobą prawość,
Czcią wiara.
Proś Boga
O bezpieczne czasy pokoju
W królestwie, mieście i sądzie.
Idź czytelniku, bądź zdrów.
 
Sala Wielka przygotowania do ceremonii złożenia hołdu królowi Stanisławowi Augustowi Poniatowskiemu na ręce legata, bpa kujawskiego A. Ostrowskiego w dn. 20 maja 1765 r.
Na pierwszym planie straż honorową trzyma dwóch żołnierzy toruńskich.
Rycina Johanna Michaela Wachschlagera (1741-1801), 1765 r.
 
Reprezentacyjny charakter Sali Wielkiej przywrócono obecnie po remoncie kapitalnym Ratusza w latach 1957-1964, kiedy usunięto m.in. XIX-wieczne podziały na mniejsze pomieszczenia oraz przeznaczono na cele muzealne. W sali nadal odbywają się ważne dla Torunia wydarzenia oraz koncerty i konferencje.
 
Prezentowana w niej wystawa obejmuje 22 portrety toruńskich dostojników, m.in. radnego Johanna Strobanda, który cieszył się zaufaniem króla Zygmunta Starego, Johanna Rösnera, skazanego na karę śmierci przez ścięcie wskutek tumultu toruńskiego, oraz podobizna Mikołaja Kopernika. Portrety umieszczone są (z wyjątkiem dwóch największych) na filarach międzyokiennych w porządku chronologicznym – od najstarszych, które wiszą od strony południowo-zachodniej sali.
 

 


Ponad portretami wiszą na ścianiach unikatowe zabytki, niemające porównywalnych pośród innych miast polskich. To tarcze herbowe dawnego patrycjatu Torunia. Zespół tarcz powstał z inicjatywy najwybitniejszego w dziejach prezydenta Torunia, Heinricha Strobanda, w 1596 r. Po niemal 150 latach - w 1738 r. tarcze zostały zawieszone w obecnym miejscu, a z pierwotnej ich liczby 100 do dziś dotrwało jedynie 16.
Wiele patrycjuszowskich rodzin toruńskich otrzymało szlachectwo od królów polskich. Wraz z nobilitacją przyznawano im również herb (>>>).
  • drukuj
  • poleć artykuł
Komentarze użytkowników (0)
Brak komentarzy. Bądź pierwszy - dodaj swój komentarz
Dodaj swój komentarz:


pozostało znaków:   napisałeś znaków:

Kontakt

tel. 56 621 02 32
biuro@toruntour.pl
formularz kontaktowy
 
 
   
Właścicielem i operatorem Toruńskiego Portalu Turystycznego funkcjonującego pod domeną toruntour.pl jest Toruński Serwis Turystyczny, Toruń, ul. Rabiańska 3 (mapa), tel. 66 00 61 352, NIP: 8791221083.
Materiały zawarte w Toruńskim Portalu Turystycznym www.toruntour.pl należą do ich autorów lub właściciela serwisu i są objęte prawami autorskimi od momentu powstania Portalu w 2015 r. Wszelkie wykorzystywanie w całości lub we fragmentach zawartych informacji bez zgody Wydawcy Serwisu jest zabronione.
Polityka cookies
 
Jeżeli chcesz opublikować swój artykuł lub napisać do Toruńskiego Portalu Turystycznego ponieważ gdzieś do tekstu wkradł się błąd, chcesz nawiązać współpracę lub po prostu przekazać swoją opinię, możesz to zrobić używając adresu mailowego biuro@toruntour.pl. Żadna wiadomość nie pozostanie bez odpowiedzi!
 
Zostań naszym patronem. Poznaj szczegóły i możliwości tutaj