Ulica Szeroka

Reprezentacyjna ulica Torunia, była jedną najbardziej prestiżowych w dawnym Toruniu, zamieszkałą przez wpływowe i bogate rodziny toruńskiego patrycjatu, kupców oraz bogatych rzemieślników: rymarzy, siodlarzy, konwisarzy, złotników, płatnerzy i in. Dziś główna ulica historycznego centrum Torunia.

 

Główna ulica nie tylko Starego Miasta, ale i całego toruńskiego Średniowiecznego Zespołu Miejskiego. Łączy południowo-wschodni narożnik Rynku Staromiejskiegoul. Królowej JadwigiWielkie Garbary, a więc z miejscem usytuowania średniowiecznej Bramy Wielkiej (Kotlarskiej), rozebranej w 1834 r.
Ulica powstała po 1251 r., tzn. po powiększeniu pierwotnego obszaru Starego Miasta (>>>).
Od tego czasu była jedną z najważniejszych i najbardziej prestiżowych ulic Torunia, zamieszkałą przez wpływowe i bogate rodziny toruńskiego patrycjatu, kupców, oraz bogatych rzemieślników: rymarzy, siodlarzy, konwisarzy, złotników, kapeluszników, płatnerzy.
Dziś w wyniku XIX-wiecznych dewastacyjnych przekształceń i przebudów kamienic nie zachowała wiele ze swej gotyckiej i manierystycznej szaty.
 
W średniowieczu - do poł. XVI w., nazywała się Wielką (Grossengasse / Grossenstrasse), od tego czasu upowszechnia się nazwa używana do dziś; po raz pierwszy zapisana w języku polskim została w 1622 r. W latach przynależności Torunia do Księstwa Warszawskiego (1806-1816) ulica nazywała się Napoleona, a później, w czasach zaboru pruskiego Friedrich-Wilhelm-Strasse.
 
Unikatowym i ciekawym zjawiskiem było nazywanie w średniowieczu i w XVI w. północnej pierzei tej ulicy na odcinku między Rynkiem Staromiejskim a ul. Szczytną - ulicą Rymary. Nazwa ta wzięła się od sześciu bud (buda to typ kamienicy bez tylnego podwórza, zbudowanej na krótkiej działce) rymarskich znajdujących się w tej pierzei.
 
Przy pierzejach Szerokiej między ul. Szczytną a ul. Mostową w całej historii aż do rozbiorów (1793 r.) mieszkały najzamożniejsze rodziny toruńskiego patrycjatu – Rusopów, Reussów, Eskenów, Krügerów, Rubitów, Puttenów, Vasanów, Teschnerów, Raków, Rockendorfów, Fredewaldów, Preussów, Papenów i innych, a przez pewien czas w okresie nowożytnym domy przy tej ulicy posiadały rodziny szlacheckie: Działyńskich, Niemojewskich, Kostków. Jednak od pocz. XVII w. Rada toruńska prowadziła skuteczną politykę zwalczania własności szlacheckiej w Toruniu: do 1641 r. liczba kamienic w posiadaniu szlachty ziemskiej spadła w Toruniu o połowę.

Obecną architekturę ulicy zdominowała zabudowa z końca XIX wieku, kiedy to sięgające czasów gotyku, renesansu i baroku kamienice patrycjuszowskie licznie destrukcyjnie przebudowywano lub zastępowano budynkami czynszowymi wielomieszkaniowymi w stylu eklektycznym, secesyjnym i modernistycznym. 
Jednak mimo tego w wielu kamienicach zachowały się ślady dawnej świetności w postaci np. malowideł ściennych stropowych sięgających średniowieczna, renesansu i baroku.
 

Dziś do najważniejszych kamienic tej ulicy należą:

 
♦ pod nr 46 - kamienica neogotycka z 1899 r. powstała na miejscu wcześniejszego domu "budy" średniowiecznej. Tutaj w latach 1845-1874 mieszkał Hirsz Cwi Kaliszer, uczony i kupiec, rabin toruński od 1824 r., autor licznych książek z teorii i filozofii religii. Pionier syjonizmu >>>
 
♦ pod nr 40 - XVII-wieczna kamienica z barokową fasadą bez szczytu, na zrębach gotyckiej z XIV wieku, przebudowana w XIX wieku. Wewnątrz na parterze można podziwiać dekorację sztukatorską, w tylnej części strop belkowy z doskonałą polichromią XVII-wieczną, przedstawiającą portrety czterech ewangelistów oraz sceny z życia codziennego, z polowania, z ogrodu, a nawet z bajek, a także motywy nawiązujące do sztuki gotyckiej - muzyki i plastyki. Na pierwszym piętrze sufity z girlandami sztukatorskiej roboty.
 

♦ pod nr 39 - duża kamienica o fasadzie klasycystycznej z licznymi złoceniami, powstała w XIX wieku z połączenia dwóch kamienic starszych

♦ pod nr 38 - najstarsza kamienica tej ulicy, której gotycki charakter z XIV/XV w. przetrwał w znacznej mierze do dziś, co uwypukliły jeszcze prace restauracyjne w latach 70. XX wieku.

♦ pod nr 37 od średniowiecza aż do początku XIX wieku były zlokalizowane jatki, tzw. ławy mięsne, liczące 57 stoisk i sięgające przez całą głębokość bloku, aż do placu przy kościele św.św. Janów; w średniowieczu sprzedawano tu codziennie mięso i jego wyroby; w soboty wolno było dodatkowo sprzedawać mięso na Rynku Nowomiejskim, a w czwartki na Rynku Staromiejskim.

♦ pod nr 36 i 46 - neogotyckie z 1896 i 1899 roku (glazurowana wielokolorowa cegła, polichromowane wnęki, elementy metalowe),

♦ pod nr 33 - klasycystyczno-secesyjna z przełomu XIX i XX wieku, z lustrzanym fragmentem fasady,

♦ pod nr 27 - od 1623 roku Apteka Radziecka; na wysokości trzeciego piętra figura Atlasa dźwigającego kulę ziemską; obecna kamienica pochodzi z pocz. XX w.  i powstała na miejscu rozebranych domów średniowiecznych.

♦ pod nr 25 -  secesyjna na miejscu rozebranej gotyckiej, z wykuszem. Zbudowana dla kupca Alfreda Zeepa. Od drugiego piętra dwie środkowe osie ujęte są uproszczonymi pilastrami dźwigającymi facjatkę z owalnym, trójdzielnym oknem i monogramem "JJ". Na dekorację składają się zwieńczenia okien, kartusz z przedstawieniem głowy Bachusa pod balkonem drugiego piętra, płyciny z dekoracją ornamentalną, zwieńczenia pilastrów z motywami masek i kaduceuszów z czapkami Merkurego. W płycinach pod oknami pierwszego piętra widnieją stylizowane przedstawienia zoomorficzne - ryba, zając, kaczka i kogut. >>> 

♦ pod nr 22 - gotycka z XIV wieku, przebudowana w XIX wieku, zwłaszcza fasada na klasycystyczną z likwidacją charakterystycznego szczytu; wewnątrz na parterze i na piętrze traktu tylnego zachowane gotyckie (XIV-XV w.) stropy i polichromie ścienne - cenne zabytki malarstwa średniowiecznego.

♦ pod nr 20 - gotycka z XIV wieku, przebudowana w XIX wieku ze skromnie zdobioną fasadą; na uwagę zwraca ciekawa zabytkowa witryna sklepowa z XIX wieku;

♦ pod nr 19 - okazała 4-traktowa kamienica gotycka z pocz. XIV wieku, znacznie przebudowana w XVII/XIX wieku z przekształconą i uproszczoną fasadą klasycystyczną, zlikwidowany szczyt (szczyt tylny gotycki);
wewnątrz zachowane drewniane belki stropowe z polichromią z XVI w., gotyckie ceglane łuki ścienne, XIV-wieczna więźba dachowa.

♦ pod nr 18 - okazała 4-traktowa kamienica na zrębie gotyckim, w 1878 r. została gruntownie przebudowana i zmieniona na kamienicę czynszową wielomieszkaniową, w tej formie pozostaje do dziś.
Przed 1678 r. kamienica patrycjuszowska była w posiadaniu gdańskiego kupca Tomasa Timpfa, który w tymże roku sprzedał ją za 6 tys. florenów toruńskiej parafii ewangelicko-reformowanej, gdzie urządzono kaplicę oraz mieszkanie pastora. W 1830 r. dokonano przebudowy fasady w formie klasycystycznej i wnętrza parteru na jednoprzestrzenną kaplicę z emporami. Parafia dom sprzedała w 1875 r., a nowy właściciel w 1878 r. przebudował ją całkowicie do stanu obecnego, niczym nie przypominającego poprzedniego. Ostatecznie parafia ewangelicko-reformowana doprowadziła do budowy nowego kościoła, ob. pw. św. Szczepana.

♦ pod nr 16 - jedna z większych gotyckich kamienic w Toruniu, pierwotnie mieszkalno-magazynowa. Z okresu gotyckiego zachowane piwnice i mury boczne na całej wysokości oraz polichromia ścienna Pokłon Trzech Króli; w połowie XVIII wieku (barok) przebudowana na funkcję tylko mieszkalną; z tego czasu zachowane: elewacja tylna, sześć wysokiej klasy stropów polichromowanych (są one największym w Toruniu, wysokiej klasy artystycznej zespołem stropów z połowy XVIII wieku; więcej tutaj) i więźba dachowa; elewacja frontowa z pierwszej połowy XIX wieku, kiedy obniżono kamienicę o 1 kondygnację; ciekawa zabytkowa witryna sklepowa z XIX wieku;

♦ pod nr 14 - dawny Północnoniemiecki Bank Kredytowy, obecnie PKO; kamienica ta została wybudowana w 1909 roku w stylu neoklasycystycznego modernizmu, posiada bogato dekorowaną fasadę z alegorycznymi figurami;

♦ pod nr 10/12 - barokowa z drugiej połowy XVIII wieku i klasycystyczna z XVIII/XIX wieku, przebudowane i połączone w 1852 roku; na fasadzie umieszczono płaskorzeźbę książki, informującą, że w pierwszej połowie XIX wieku mieściła się tu wypożyczalnia książek, a potem księgarnia.  
 
♦ pod nr 11 - narożny budynek z ok. 1910 r. zbudowano jako nowoczesny dom towarowy w stylu wczesnego modernizmu. Na fasadzie pamiątka pobytu w 2006 r. w Toruniu Sławomira Mrożka >>>
 
♦ pod nr 1/3 - XIX-wieczna na zrębach gotyckich, ciekawa fasada z opracowaniem sztukatorskim.
 
Ostatnie kamienice przy zbiegu ul. Szerokiej i Podmurnej oraz okolice wcześniejszej Bramy Kotlarskiej, łączącej Stare Miasto i Nowe Miasto zamieszkiwali kotlarze, krawcy, szewcy, paśnicy, cieśle i kowale.
 
Do XIX wieku na wysokości ul. Podmurnej ul. Szeroką zamykała staromiejska Brama Kotlarska prowadząca ze Starego do Nowego Miasta. W tym miejscu kończy się Stare Miasto. Zarys bramy oraz most na dawnej fosie został zaznaczony innymi kolorami nawierzchni ulicy.
 
Fragment północnej pierzei ul. Szerokiej od strony Rynku Staromiejskiego. W średniowieczu pierzeję tę nazywano ul. Rymary.
 
Fragment północnej pierzei ul. Szerokiej od strony ul. Mostowej
 
Fragment ul. Szerokiej i skrzyżowania z ul. Szczytną
 
Fragment północnej pierzei ul. Szerokiej przy skrzyżowaniu z ul. Mostową
 
Widok w kierunku wschodnim
 
Na latarniach wzdłuż ul. Szerokiej umieszczono witrażowe wywieszki w formie tarcz herbowych wybranych dawnych, znamienitych rodów patrycjuszy toruńskich >>>

Ulica Szeroka w Toruniu jest uważana za jedną z najbardziej ekskluzywnych polskich ulic.
Przy ulicy Szerokiej i będącej jej przedłużeniem ulicy Królowej Jadwigi znajdują się przede wszystkim sklepy, restauracje i biura.
Jesienią 2007 roku ranking opublikował tygodnik „Wprost”. Układając zestawienie jego autorzy wzięli pod uwagę pięć kryteriów: cenę najmu (30 procent), jakość architektury (25 procent), poziom zamożności miast, w których ulice się znajdują (20 procent), aktywność kulturalną (10 procent) i jakość najemców, czyli w praktyce liczbę znajdujących się przy tych ulicach ekskluzywnych, markowych sklepów oraz restauracji i klubów.

W rankingu zdecydowanie najlepiej wypadł Nowy Świat w Warszawie. Stolica ma jeszcze kilka ekskluzywnych ulic. Na drugim miejscu znalazło się Krakowskie Przedmieście, a na czwartym - Marszałkowska. Trzecie miejsce przypadło ulicy Floriańskiej w Krakowie.

Na 11. miejscu w zestawieniu umieszczono ulicę Szeroką w Toruniu. Została oceniona jako kręgosłup starówki.

Przed nią w rankingu znalazły się także ulice: Długa w Gdańsku, Bohaterów Monte Cassino w Sopocie, Chmielna w Warszawie, Świdnicka we Wrocławiu, aleja Najświętszej Marii Panny w Częstochowie i aleje Jerozolimskie w Warszawie. Z kolei Szeroka wyprzedziła Półwiejską w Poznaniu, Rynek w Krakowie, Świętojańską w Gdyni i Piotrkowską w Łodzi.

Natomiast latem 2011 r. w raporcie "Najdroższe ulice handlowe świata" Cushman & Wakefield - międzynarodowej firmy doradczej na rynku nieruchomości - Szeroką uznano za modelową ulicę handlową w Polsce, posiadającą atrakcyjną ofertę dla turystów oraz lokalnych mieszkańców

  • drukuj
  • poleć artykuł
Komentarze użytkowników (0)
Brak komentarzy. Bądź pierwszy - dodaj swój komentarz
Dodaj swój komentarz:


pozostało znaków:   napisałeś znaków:

Kontakt

tel. 56 621 02 32
biuro@toruntour.pl
formularz kontaktowy
 
 
   
Właścicielem i operatorem Toruńskiego Portalu Turystycznego funkcjonującego pod domeną toruntour.pl jest Toruński Serwis Turystyczny, Toruń, ul. Rabiańska 3 (mapa), tel. 66 00 61 352, NIP: 8791221083.
Materiały zawarte w Toruńskim Portalu Turystycznym www.toruntour.pl należą do ich autorów lub właściciela serwisu i są objęte prawami autorskimi od momentu powstania Portalu w 2015 r. Wszelkie wykorzystywanie w całości lub we fragmentach zawartych informacji bez zgody Wydawcy Serwisu jest zabronione.
Polityka cookies
 
Jeżeli chcesz opublikować swój artykuł lub napisać do Toruńskiego Portalu Turystycznego ponieważ gdzieś do tekstu wkradł się błąd, chcesz nawiązać współpracę lub po prostu przekazać swoją opinię, możesz to zrobić używając adresu mailowego biuro@toruntour.pl. Żadna wiadomość nie pozostanie bez odpowiedzi!
 
Zostań naszym patronem. Poznaj szczegóły i możliwości tutaj