Kolumna Maryjna

Był to jedyny toruński pomnik uliczny okresu przedrozbiorowego. Zlokalizowany przy skrzyżowaniu ulic Żeglarskiej i Św. Jana na Starym Mieście.

Była to figura Matki Boskiej Niepokalanie Poczętej, umieszczona na kolumnie. Pomnik powstał z inicjatywy katolików toruńskich w latach 1725-30 dla upamiętnienia tumultu toruńskiego w 1724 roku. W ich mniemaniu miał symbolizować zwycięstwo katolicyzmu w zdominowanym od poł. XVI w. przez protestantów Toruniu, jednak faktycznie katolicy nie uzyskali przewagi. W związku z tym kolumna była źle widziana przez protestancki patrycjat toruński, tym bardziej, że ten typ ikonograficzny miał głęboki wyraz ideowy, gdyż protestantyzm odrzuca dogmat o niepokalanym poczęciu, natomiast w religii katolickiej jest to jedna z najważniejszych zasad wiary, oparta na Apokalipsie św. Jana.

Na skutek nacisków toruńskich w 1768 r. Sejm nakazał jezuitom rozebranie kolumny, gdyż znajdowała się ona w bezpośrednim sąsiedztwie ich kolegium. Jezuici jednak nigdy tego nakazu nie wykonali.

 

Kolumna wzorowana była na wzniesionym w początku XVII wieku w Rzymie pomniku Niepokalanego Poczęcia Matki Boskiej (Immaculata) - pierwszym tego typu pomniku-kolumnie. 
Kolumna o wys. 4,5 m wykonana była z krakowskiego piaskowca, a cokół z „... innych rodzajów kamienia wyłożonych miedzianą powłoką ...”. Na cokole znajdował się napis wykonany złotymi literami mówiący o ukaraniu bezbożności (w domyśle luteranów) i o obronie honoru Najświętszej Marii Panny:

 

Pomnik został uszkodzony w czasie działań wojennych kampanii napoleońskiej i ostatecznie zburzony przez władze pruskie w listopadzie 1817 roku w czasie zaboru, gdy po kasacie zakonu jezuitów, opuszczone przez nich pobliskie budynki kolegium zostały zaadaptowane na koszary artylerii.