Paweł Pater
(1656–1724), pedagog, matematyk, teoretyk drukarstwaUrodził się na Spiszu, był synem Pawła, pastora gminy luterańskiej. Z powodu prześladowań religijnych rodzina przeniosła się do Wrocławia, gdzie młody Paweł rozpoczął naukę w gimnazjum św. Marii Magdaleny. Następnie, w 1680 r. udał się na studia do Lipska i Jeny, korzystając ze stypendium władz miejskich Wrocławia. W czasie studiów interesował się m.in. matematyką i astronomią. W 1685 r. zdał egzamin magisterski z filozofii.
W 1688 r. otrzymał funkcję profesora w Gimnazjum Akademickim w Toruniu. Inaugurując swoje stanowisko, 18 marca 1688 r. wygłosił odczyt De iis quae recentiores Mathematici in coelo detexerunt. Tekst przemowy nie dochował się do naszych czasów, ale drukowane zaproszenie na wykład zawierało pochwałę Mikołaja Kopernika i matematyki jako nauki. W Toruniu Pater wykładał nauki ścisłe (matematykę, astronomię, geografię).
Był uczonym o szerokich horyzontach myślowych, popularyzował wśród słuchaczy dzieła Francisa Bacona, G. Galileusza, Mikołaja Kopernika, Johna Locke’a, Isaaka. Newtona oraz poglądy pedagogiczne Juana Luisa Vivesa, Jana Ámosa Komenskýego .
Jednocześnie akcentował więź pomiędzy poszczególnymi dyscyplinami i konieczność poglądowego przedstawiania materiału.
Nauczając mechaniki czy matematyki dbał o wprowadzanie metod poglądowych oraz praktyczne zastosowanie poznanych zasad. W tym celu latem wędrował z uczniami poza rogatki miejskie, by na wolnym powietrzu uzasadniać poznane twierdzenia przez mierzenie pól, lasów i ogrodów oraz wysokości i odległości wyznaczonych punktów.
W 1688 r. wydał w Toruniu Catastrophe sive excidium Neapolitanum, rozpatrując przyczyny trzęsień ziemi i równocześnie krytykując dotychczasowy program nauczania matematyki w szkolnictwie. Zawsze interesowały go kwestie astronomiczne, czemu dał wyraz w Coniunctio Solis et Veneris (Toruń, 1690 r.), niekiedy też podejmował tematy religijne (Christus patiens sive historia passionis Jesu Nazarenii, Toruń, 1689 r.). Włączył się do organizowanych w Gimnazjum Toruńskim przedstawień teatralnych, np. w 1691 r. wystawił swoją sztukę pt. Als auf dem Königlichen Schloss der Residenz-Stadt Warschau das Beilager Hocherlauchter Personen glücklich angestellet… wurde, głosząc w niej apoteozę zwycięstw króla Jana III Sobieskiego, a jednocześnie pochwałę astronomii (zobacz: Historia teatru w Toruniu).
Pisał liczne utwory o charakterze literackim: różne epitalamia, panegiryki, okolicznościowe wiersze i pochwały kierowane pod adresem wielu osobistości.
W 1703 r., w okresie wojny północnej opuścił Toruń i przemieszczając się pomiędzy różnymi miastami, ostatecznie znalazł się w Gdańsku, gdzie w 1705 r. dzięki poparciu burmistrza Johanna Ernsta Schmiedena powierzono mu profesurę matematyki w miejscowym Gimnazjum Akademickim.
