Apoteoza króla Stanisława Augusta Poniatowskiego

W 1765 r. Rada toruńska zamówiła wykonanie bogato zdobionych słynną intarsją toruńską drzwi między Salą Królewską a Salą Obu Sądów w Ratuszu Staromiejskim, mających formę gloryfikacji nowowybranego króla Rzeczypospolitej, Stanisława Augusta Poniatowskiego.

Intarsjowane przedstawienie to apoteoza króla Stanisława Augusta Poniatowskiego jako władcy mądrego i sprawiedliwego.
Całość zawiera bogaty program ikonograficzny, sławiący króla jako mężnego i potężnego monarchę - imperatora Semper Augustus, cesarza Rzeczpospolitej Obojga Narodów, a także erudytę i mecenasa sztuk pięknych. W dopiero co wybranym królu widział Toruń nadzieję na naprawę Rzeczypospolitej, zepsutej i osłabionej szerzącą się od wielu dziesięcioleci samowolą i prywatą szlachecką. Stąd w przedstawieniu nawiązano do wizerunku rzymskiego cesarza Oktawiana Augusta.

 

 

Od strony Sali Królewskiej drzwi ukazują w górnej części, w formie tzw. portretu reprezentacyjnego, osobę króla w zbroi z płaszczem narzuconym na ramiona. Król stoi obok stolika, na którym leżą insygnia (berło, korona) oraz hełm z pióropuszem; w tle podpięta kotara oraz drzewo palmowe, symbolizujące sprawiedliwość i obiektywność.
Po obu stronach króla (w części ramowej drzwi) widnieją cztery alegorie imperiów: Babilonu, Persji, Rzymu, Europy.

 

 

W dolnej części drzwi od strony Sali Królewskiej kartusz herbowy z godłem Rzeczypospolitej (Orzeł w koronie, Pogoń) oraz herbem Poniatowskich - Ciołkiem pośrodku.

 

 

Druga strona drzwi - od strony Sali Obu Sądów - przedstawia króla w typowym dla patrycjatu toruńskiego stroju (zobacz: Jak ubierali się dawni torunianie): w szustokorze, peruce na głowie oraz pończochach na nogach. Król - architekt ukazany jest jako budowniczy odbudowujący zrujnowaną sarmackimi zwyczajami Rzeczpospolitą. W ręku trzyma plan z rzutem budowli, drugą ręką wskazuje na zwoje leżące na stoliku obok.

 

 

W dolnej części drzwi alegoria Architektury wyobrażona jako siedząca kobieta z cyrklem w dłoni, patrząca na otwartą księgę, w której fragment budowli. U jej stóp głowica kolumny korynckiej oraz głowa ludzka.