Wnętrza mieszczańskie (Dom Kopernika Muzeum)

Fragment wysokiej sieni: schody i antresola (galeryjka)
 
Wnętrza mieszczańskie domu rodzinnego Koperników (kamienica ul. Kopernika 15) to doskonały przykład typowej kamienicy kupieckiej wielkiego hanzeatyckiego miasta handlowego okresu średniowiecza. Jest to tzw. dom-spichrz - połączenie funkcji mieszkalnych i magazynowych (na wyższych kondygnacjach), który przetrwał od czasów średniowiecza w niemal niezmienionym stanie.
Mury kamienicy, układ i zdobienia odzwierciedlają historię miasta - jednego z najbogatszych i największych środkowoeuropejskich miast średniowiecza - i jego mieszkańców, kontakty handlowe i artystyczne Torunia oraz przemiany w mentalności, gustach i sposobie życia torunian, a oryginalne wnętrza i wyposażenie pozwalają przenieść się w epokę Kopernika i poznać życie codzienne bogatej patrycjuszowskiej rodziny.
 
Wspaniała, bogato zdobiona elewacja frontowa pochodzi z około 1370 r. Do końca XV wieku przed kamienicą istniało przedproże, którego ślady możemy obserwować na południowej ścianie piwnicy. W czasie prac konserwatorskich, prowadzonych pod koniec 1972 r., wyburzono XIX-wieczne ściany działowe i przywrócono kamienicy jej dawny układ. Pozwoliło to nie tylko wyeksponować zachowany wystrój poszczególnych wnętrz, ale również umożliwiło pokazanie ich pierwotnej funkcji. W przeszłości dom należał do krakowskiego kupca Mikołaja Kopernika, który przybył do Torunia około 1456 roku i tu ożenił się z Barbarą należącą do patrycjuszowskiej rodziny Watzenrode, wchodząc w ten sposób do elity naszego miasta.
 
Przez gotycki portal wejście prowadzi do wielkiej sieni, która spełniała funkcje zarówno handlowe, jak i mieszkalne. Do dnia dzisiejszego zachowały się oryginalne elementy konstrukcji i wyposażenia, m.in. strop z 1. połowy XV wieku pokryty nowożytną polichromią, a także kąt kuchenny (na fotografii obok). Z wysokiej sieni można było zejść do piwnic, wyjść korytarzykiem na dziedziniec, a także schodami udać się do pomieszczeń na wyższych piętrach.
 
Pod koniec XVI wieku wzdłuż ściany południowej zbudowano galeryjkę (antresolę), na której od spodu zachowała się oryginalna polichromia z tego okresu. Wysoka sień nabrała reprezentacyjnego charakteru. Załatwiano w niej transakcje handlowe. Po stronie zachodniej drewnianą ścianką wydzielono też 2 pokoiki: górny (tzw. nadwieszana izdebka, dostępna z antresoli) i dolny. Pełniły one funkcję podręcznego pomieszczenia dla kuchni (spiżarni) oraz kantoru kupca.
W XVIII wieku strop, zewnętrzne ściany nadwieszonej izdebki oraz balustradę klatki schodowej pokryto polichromią.
 
 
      
W nadwieszanej izdebce urządzono ekspozycję średniowiecznej spiżarni kuchennej (fot. po lewej), a w pomieszczeniu poniżej kantor kupca hanzeatyckiego
Kantor był miejscem pracy kupca, który na wielką skalę prowadził swe interesy handlowe z krajami zamorskimi. Juz od XIII w. kupcy przestali samodzielnie podróżować z towarami i zaczęli kierowac interesami z kantorów, a po niebezpiecznych wodach pływali najemni słudzy i posłańcy z korespondencją (zobacz: Historia poczty w Toruniu).
Ważnym narzędziem pracy kupca była waga równoramienna. Służyła ona do ważenia monet w celu określenia ich oryginalności i wartości kruszców, z jakich zostala wykonana.
 
W trakcie tylnym - w izbie za wielką sienią skupiało się życie mieszczańskiej rodziny. W pomieszczeniu tym uwagę przykuwa nie tylko strop brusowy ozdobiony XVIII-wieczną polichromią, ale też bogato zdobiona szafa gotycka z 2. połowy XV wieku oraz inne meble z epoki: zydle i krzesło nożycowe, a także rekonstrukcja łóżka z baldachimem. Z okien izby rozpościera się widok na podwórze kamienicy ograniczone średniowiecznym murem, jednym z niewielu zachowanych w Toruniu, i na towarzyszące kamienicy oficyny. 
    
 
W związku ze zmianą funkcji wysokich sieni w kamienicach hanzeatyckich w XVI w. życie rodzinne przeniosło się do izby tylnej na parterze (w tzw. tylnym trakcie) oraz na I piętro tylnego traktu – do tzw. świetlicy, która była pomieszczeniem nieco niższym, a przez to cieplejszym, ale przede wszystkim miała funkcje reprezentacyjne. Dziś w tej kamienicy pomieszczenie to nazwano Białą Salą. Z XVI wieku pochodzą tu: odkrywka polichromii przedstawiająca winorośl oraz wnętrze kominka. Na ścianie południowej, obok drzwi do biur muzeum, znajduje się niewysoka wnęka półkoliście sklepiona, zamurowana w XVI wieku (?), w przeszłości wyjście na zewnętrzną klatkę schodową, którą można było zejść na dziedziniec.
W XVIII wieku pomieszczenie to gruntownie zmodernizowano i w takiej formie zachowało się do dziś. Ściany pokryto wtedy barokowo-klasycystycznymi polichromiami, dawny strop zamalowano białą farbą – stąd nazwa określająca to pomieszczenie.
Malowidło iluzjonistyczne wypełnia powierzchnie ścian kolumnadą, a renesansowy kominek otacza malowana podwieszana kotara barokowa, stanowiąca centralny element ściany zachodniej. Ścianę wschodnią wypełnia natomiast iluzjonistyczne malowidło w formie portalu otaczającego wnękę ścienną. Tutaj eksponuje się jeden z najcenniejszych zabytków - cyrkiel Jana Heweliusza z 1638 r. ofiarowany toruńskiemu Gimnazjum Akademickiemu w połowie XVII w.
 
Obecna ekspozycja muzealna w Białej Sali wiąże się z tematyką nauki w czasach nowożytnych i jest kontynuacją wystawy w piwnicy (>>>).
 
 
   
Kolejne dwie izby - nad wysoką sienią w trakcie przednim to izby dzienne średniowiecznego domostwa. Jedna z nich ilustruje izbę mieszkalną z przełomu XV i XVI w. wraz z przedmiotami życia codziennego oraz reliktem ówczesnego systemu ogrzewania w postaci kominka gruszkowego. Warto zwrócić uwagę na piękny przykład sztuki snycerskiej z XVI w., jakim jest drewniana szafa z przedstawieniem sceny Ostatniej Wieczerzy oraz krzesło z XVII w.
Izba obok ilustruje zmiany, jakie zaszły w wyposażeniu wnętrz i stylu życia mieszczan od średniowiecza do XVI i XVII w. Zmiany te zaszły głównie w wyniku odkryć geograficznych i pozyskiwaniu z zamorskich terytoriów takich produktów, jak tytoń, herbata, kawa, czekolada.
 
   
 
Kondygnację na poddaszu zajmował w dawnym kupieckim hanzeatyckim domu magazyn. Składowano tu towary handlowe, którymi obracał kupiec prowadząc działalność handlową. Taki typ domów (z mieszkalną częścią parterową i na I kodnygnacji oraz magazynową na wyższych kondygnacjach), zwany domem-składem lub domem-spichrzem, charakterystyczny był dla handlowych miast północnoeuropejskich. Kondygnacje magazynowe miały niewielkie wysokości i były przekryte prostymi stropami belkowymi.
Ekspozyja tutejsza ukazuje też charakter Torunia jako wielkiego miasta kupieckiego należącego do Hanzy (zobacz: Toruń: Hanzeatyckie emporium).
  • drukuj
  • poleć artykuł
Komentarze użytkowników (0)
Brak komentarzy. Bądź pierwszy - dodaj swój komentarz
Dodaj swój komentarz:


pozostało znaków:   napisałeś znaków:

Kontakt

tel. 56 621 02 32
biuro@toruntour.pl
formularz kontaktowy
 
 
   
Właścicielem i operatorem Toruńskiego Portalu Turystycznego funkcjonującego pod domeną toruntour.pl jest Toruński Serwis Turystyczny, Toruń, ul. Rabiańska 3 (mapa), tel. 66 00 61 352, NIP: 8791221083.
Materiały zawarte w Toruńskim Portalu Turystycznym www.toruntour.pl należą do ich autorów lub właściciela serwisu i są objęte prawami autorskimi od momentu powstania Portalu w 2015 r. Wszelkie wykorzystywanie w całości lub we fragmentach zawartych informacji bez zgody Wydawcy Serwisu jest zabronione.
Polityka cookies
 
Jeżeli chcesz opublikować swój artykuł lub napisać do Toruńskiego Portalu Turystycznego ponieważ gdzieś do tekstu wkradł się błąd, chcesz nawiązać współpracę lub po prostu przekazać swoją opinię, możesz to zrobić używając adresu mailowego biuro@toruntour.pl. Żadna wiadomość nie pozostanie bez odpowiedzi!
 
Zostań naszym patronem. Poznaj szczegóły i możliwości tutaj