Komturia toruńska

Komturia toruńska była jednostką struktury administracyjno-terytorialnej państwa krzyżackiego, obejmującą zamek krzyżacki wraz z przyległym terytorium.
Komturstwa powstały po stłumieniu pierwszego powstania pruskiego w 1246 roku (patrz: Powstanie państwa krzyżackiego) i składały się z zamku i podległego mu okręgu. Zamki obsadzono konwentami i silnymi załogami, co umożliwiło lepszą kontrolę nad podległym terenem. W 1400 roku w państwie było 25 komturii.

W 1263 roku z części komturstwa toruńskiego wydzielono komturstwo bierzgłowskie (Zamek Bierzgłowski), a około 1275 roku kowalewskie (Kowalewo Pomorskie).

Siedzibą komturii toruńskiej od początku jej istnienia był zamek krzyżacki w Toruniu; tutaj już w 1251 roku urzędował pierwszy toruński komtur Rabe.

Komtur, powoływany przez wielkiego mistrza za zgodą konwentu, sprawował w komturii naczelną władzę administracyjną, sądową, skarbową, a przede wszystkim wojskową. Jednocześnie stał na czele konwentu zamkowego, który zgodnie z obowiązującymi w Zakonie zasadami powinien składać się z 12 braci-rycerzy (prawie każdy z nich pełnił jakąś funkcję, np. wicekomtura, marszałka, szpitalnika, szatnego, nadleśnego, rybickiego, piwnicznego, kuchmistrza, skarbnika, szafarza) oraz 6 braci-księży. Ponadto byli tu również bracia służebni, zobowiązani do prowadzenia różnych niższych prac administracyjnych i posług. Na 1 brata-rycerza przypadało z reguły 2 giermków i 3 konie. Komturowi podlegali także zarządcy folwarków krzyżackich i zamku w Starym Toruniu. Komtur był ponadto naczelnym dowódcą rycerstwa i mieszczan, zobowiązanych do służby wojskowej.
Komturowie toruńscy wywodzili się przeważnie z Turyngii i Górnej Saksonii.
Komturstwo toruńskie obejmowało: Stare Miasto Toruń i Nowe Miasto Toruń, zamek w Toruniu, zamek i folwark w Starym Toruniu, warowny młyn i folwark w Lubiczu, dwory w Mlewcu i Jedwabnie. Ponadto w granicach komturstwa toruńskiego znajdowały się liczne wsie rycerskie. Jednak dużą samodzielność wywalczyło sobie bogate i silne Stare Miasto Toruń.
 
Komturowie toruścy zaliczani byli do wąskiego grona zaufanych doradców wielkich mistrzów, a tutejsza komturia pełniła znaczącą rolę w administracji państwa krzyżackiego. Był to najdalej na południe wysunięty zamek krzyżacki, a tym samym położony najbliżej Królestwa Polskiego.
Do roku 1335 komturowie toruńscy podlegali zwierzchnictwu komturów krajowych (chełmińskich), później bezpośrednio wielkim mistrzom.