Wille i kamienice XIX-XX-wieczne (czynszowe)

 
Toruńskie kamienice powstałe w XIX w. podzielić można na dwie ogólne grupy:
  • kamienice nowe
  • kamienice powstałe z przebudowy wcześniejszych
O ile wcześniejsze (sprzed XIX w.) kamienice były jednorodzinne, o tyle kamienice XIX-wieczne są kamienicami wielomieszkaniowymi czynszowymi.
Z jednej strony wśród kamienic XIX-wiecznych znajdujemy wiele monumentalnych, bogato zdobionych, reprezentacyjnych  budynków, będących doskonałymi przykładami architektury tego okresu. Z drugiej natomiast mamy domy skromne, z wieloma ciasnymi, niewygodnymi substandardowymi mieszkaniami; często były to kamienice starsze - jednorodzinne gotyckie, które w XIX w. destrukcyjnie przekształcano umieszczając wewnętrz możliwie najwięcej mieszkań. W jednej dawniej jednorodzinnej gotyckiej kamienicy mogło teraz powstać kilkanaście nieciekawych mieszkań.
Wiek XVIII i XIX przynoszą największą zagładę historycznych kamienic toruńskich. Kolejne oblężenia Torunia, m.in. szwedzkie w 1703 r., czy cały wojenny okres napoleoński 1806-1815, powodują dewastację i upadek kamienic i zabudowy miejskiej w ogóle. Ostrzeliwane miasto, cierpiące głód, brak opału, wody, przymusowe kwaterunki obcych wojsk w kamienicach prywatnych i budynkach publicznych powodowały niszczenie bogatego wyposażenia wnętrz, jak i ogólną dewastację budynków. Te kataklizmy sprawiły, że z bogatych wnętrz toruńskich nie zachowało się wiele sprzętów świadczących o świetnej przeszłości miasta. W 1815 r. na ogólną sumę 772 domów w toruńskim średniowiecznym zespole miejskim tylko 300 nadawało się do zamieszkania.
 
Od początku XIX w. trwał niszczący proces przebudowań wielu starych albo budowy na ich miejscu nowych domów, które można nazwać czynszowymi: w wielu kamienicach kwaterowano żołnierzy (pruskich, napoleońskich, rosyjskich), sprowadzonych robotników budujących Twierdzę Toruń, mieszkańców przesiedlano. Dla zniwelowania przeludnienia przebudowywano drastycznie dawne historyczne jednorodzinne kamienice mieszczańskie w domy czynszowe wielorodzinne, poprzez likwidację szczytów i nadbudowę kolejnej kondygnacji, rozbudowę i nadbudowę oficyn; w wyniku podziału oryginalnych wnętrz, likwidacji podziału na trakt przedni i tylny, podziału wysokich sieni na dwie kondygnacje w domach takich na każdej kondygnacji mogły być nawet 4 mieszkania. Na parterach, w dawnych wysokich sieniach - teraz nie tylko podzielonych na dwie kondygnacje, ale też podzielonych ścianą działową - wyodrębniono osobne wejście z ulicy i ciemny korytarzyk do części mieszkalnej, a pozostałą część parteru przeznaczano na sklepy z dużymi witrynami.
 
W XIX w., w okresie upadku i zubożenia Torunia, wiele kamienic patrycjuszowskich zostało zniszczonych m.in. przebudową na kamienice wielomieszkaniowe czynszowe. Zmieniano układ i podział wnętrz, likwidowano wielkie sienie, a co się z tym wiąże przekształcano fasady niszcząc ich ozdobną stylową formę, pozbawiając szczytu, drastycznie przebudowując partery i pokrywając całość często bezstylowym tynkiem. Dziś wiele kamienic posiada odsłonięte spod XIX-wiecznego tynku ceglane fragmenty elementów gotyckich czy renesansowych dawnych bogatych fasad.
 
W ten sposób powstała nowa architektura kamienic, zdominowana zabudową XIX-wieczną, kiedy to sięgające czasów gotyku, renesansu i baroku kamienice przebudowywano lub zastępowano budynkami w stylu eklektycznym, secesyjnym i modernistycznym.
Fasady otrzymują gładką tynkowaną elewację zakończoną najczęściej prostym gzymsem lub attykową ścianką - po rozebraniu szczytów i ukośnym ścięciu przedniej części dachu. Zaobserwować więc dziś można brak fasad gotyckich, przede wszystkim wzdłuż głównych traktów starówki.
► Zobacz więcej: Kamienice nieistniejące
Powstałe w taki sposób przeludnione kamienice oczywiście miały niski standard mieszkań, niekorzystne warunki sanitarne i niski komfort zamieszkiwania w ciemnych i ciasnych lokalach, a co najważniejsze: sytuacja przebudowy zniszczyła wiele cennych elementów i historycznego wyposażenia dawnego jednorodzinnego domu mieszczańskiego oraz zniszczyła charakterystyczne i wyjątkowe cechy kamienic z okresu ich świetności, świadczących o przynależności Torunia do kręgu cywilizacji i architektury północnoeuropejskiej, wyróżniającej i odmiennej wobec architektury wielu miast polskich.
  • drukuj
  • poleć artykuł
Komentarze użytkowników (0)
Brak komentarzy. Bądź pierwszy - dodaj swój komentarz
Dodaj swój komentarz:


pozostało znaków:   napisałeś znaków:

Kontakt

tel. 56 621 02 32
biuro@toruntour.pl
formularz kontaktowy
 
 
   
Właścicielem i operatorem Toruńskiego Portalu Turystycznego funkcjonującego pod domeną toruntour.pl jest Toruński Serwis Turystyczny, Toruń, ul. Rabiańska 3 (mapa), tel. 66 00 61 352, NIP: 8791221083.
Materiały zawarte w Toruńskim Portalu Turystycznym www.toruntour.pl należą do ich autorów lub właściciela serwisu i są objęte prawami autorskimi od momentu powstania Portalu w 2015 r. Wszelkie wykorzystywanie w całości lub we fragmentach zawartych informacji bez zgody Wydawcy Serwisu jest zabronione.
Polityka cookies
 
Jeżeli chcesz opublikować swój artykuł lub napisać do Toruńskiego Portalu Turystycznego ponieważ gdzieś do tekstu wkradł się błąd, chcesz nawiązać współpracę lub po prostu przekazać swoją opinię, możesz to zrobić używając adresu mailowego biuro@toruntour.pl. Żadna wiadomość nie pozostanie bez odpowiedzi!
 
Zostań naszym patronem. Poznaj szczegóły i możliwości tutaj