Kościół Ducha Św. w Toruniu

Kościół Ducha Św. to jeden z barokowych zabytków w przeważnie gotyckim Toruniu. Powstał w połowie XVIII w. dla protestantów, a historia jego budowy jest bardzo dobrym przykładem agresywnej nietolerancji religijnej panującej w XVIII-wiecznej Polsce.
Wśród zabytków wewnątrz zachwyca m.in. słynna XVIII-wieczna intarsja toruńska

 

Kościół zbudowali toruńscy protestanci w 1756 r. w stylu późnobarokowym, wg toruńskiego projektu Ephraima Schrögera. Nastąpiło to po wieloletnich utarczkach i utrudnieniach ze strony katolików - zwłaszcza zakonu jezuitów, sprzeciwów katolickiej szlachty Rzeczypospolitej, biskupów i prymasa. Historia budowy tego kościoła jest bowiem bardzo dobrym przykładem agresywnej nietolerancji religijnej panującej w XVIII-wiecznej Polsce (zobacz: Historia powstania kościoła Ducha św.)
Powstanie tego kościoła bezpośrednio wiąże się z tą sytuacją, której w Toruniu najbardziej jaskrawym wyrazem był nieadekwatnie surowy i tendencyjny wyrok sądu aserorskiego dotyczący wydarzeń słynnego tumultu toruńskiego w 1724 r., którego jednym z punktów było odebranie toruńskim protestantom ich głównej świątyni - kościoła Mariackiego.
Utrata kościoła Mariackiego w 1724 r. była ogromnym szokiem dla protestantów w całych Prusach Królewskich. Protestanci toruńscy zorganizowali prowizoryczną kaplicę w Dworze Artusa, która służyła im przez kolejne 30 lat. Jednak nie była wystarczająca dla wszystkich członków (stanowili oni prawie 50% mieszkańców Torunia), którzy wobec tego musieli uczestniczyć w nabożeństwach w innych toruńskich kościołach protestanckich - kościele św. Jerzegokościele św. Katarzyny.
Nowy kościół stanął w Rynku Staromiejskim dopiero po latach sporów religijnych, w które zaangażowana została cała Rzeczpospolita. Nie obyło się też bez interwencji króla polskiego, Augusta III Sasa, który najpierw wstrzymał rozpoczętą budowę, później zezwolił na nią, choć w okrojonej formie: bez wieży i dzwonów. Wieżę dobudowano dopiero w 1899 r., tj. w nowych warunkach - wtedy, gdy skłócona wewnętrznie Rzeczpospolita już nie istniała, a Toruń był w Królestwie Prus.
 
Aż do 1945 r. był to kościół protestancki (ewangelicko-augsburski) pw. Krzyża Św., po czym przejęty przez katolików - jezuitów (o ironio tych samych, którzy najgłośniej sprzeciwiali się budowie tej świątyni). Jest odtąd kościołem katolickim, jednocześnie akademickm dla założonego w 1945 r. Uniwersytetu Mikołaja Kopernika, najstarszej i największej uczelni w północnej Polsce.
 
Wnętrze kościoła niestety uległo niekorzystnym i niszczycielskim zmianom w 1945 r. po przejęciu przez jezuitów - usunięto kilkanaście elementów zabytkowego wyposażenia protestanckiego często z XVIII w. (m.in. tarcze ze złoconymi gwiazdami na sklepieniu, epitafia burmistrzów Antoniego Gieringa, zm. 1759 r. i Christiana Klosmanna, zm. 1774 r., elementy ołtarza głównego, tablica pamiątkowa ku czci prezydenta J. G. Rösnera) oraz rozebrano empory w nawach bocznych; zaginęły portrety pastorów, ewangelickie konfesjonały i płyty nagrobne przeniesione z cmentarza św. Jerzego.). Wtedy też zmieniono wezwanie na Ducha Św.

Wnętrze kościoła jest skromne - co wynika też m.in. z zasad protestanckich, jednak podziwiać możemy kilka wymownych i cennych zabytków i dzieł sztuki.
 
Zobacz też:
Powrót do:
 
INFO
 
 
 
Lokalizacja
Stare Miasto, Rynek Staromiejski 14
100 m na zach. od pomnika M. Kopernika
 
 
Msze św.:
w dni powszednie: 8.00, 9.00, 15.30, 19.00
w niedziele i święta: 7.30, 9.00, 10.30, 12,00, 17.00, 19.00, 20.30
 
Zwiedzanie:
Kościół udostępniony jest codziennie o każdej porze roku, bez wyznaczonych godzin zwiedzania. Zwiedzanie bez opłat.
 
Galeria zdjęć

 

Najcenniejsze zabytki wnętrza kościoła Ducha Św.:

Pomimo, że wiele cennych zabytków wyposażenia wnętrza usunęli lub zniszczyli bezpowrotnie jezuici przejmujący świątynię w 1945 r., to jednak najcenniejsze obiekty zachowały się, a są nimi przede wszysktim intarsjowane portale i drzwi oraz rekonstruowane od 2005 r. barokowe organy.
  • drukuj
  • poleć artykuł
Komentarze użytkowników (0)
Brak komentarzy. Bądź pierwszy - dodaj swój komentarz
Dodaj swój komentarz:


pozostało znaków:   napisałeś znaków:

Kontakt

tel. 56 621 02 32
biuro@toruntour.pl
formularz kontaktowy
 
 
   
Właścicielem i operatorem Toruńskiego Portalu Turystycznego funkcjonującego pod domeną toruntour.pl jest Toruński Serwis Turystyczny, Toruń, ul. Rabiańska 3 (mapa), tel. 66 00 61 352, NIP: 8791221083.
Materiały zawarte w Toruńskim Portalu Turystycznym www.toruntour.pl należą do ich autorów lub właściciela serwisu i są objęte prawami autorskimi od momentu powstania Portalu w 2015 r. Wszelkie wykorzystywanie w całości lub we fragmentach zawartych informacji bez zgody Wydawcy Serwisu jest zabronione.
Polityka cookies
 
Jeżeli chcesz opublikować swój artykuł lub napisać do Toruńskiego Portalu Turystycznego ponieważ gdzieś do tekstu wkradł się błąd, chcesz nawiązać współpracę lub po prostu przekazać swoją opinię, możesz to zrobić używając adresu mailowego biuro@toruntour.pl. Żadna wiadomość nie pozostanie bez odpowiedzi!
 
Zostań naszym patronem. Poznaj szczegóły i możliwości tutaj