Najbliższe okolice Torunia

.

 
W najbliższej okolicy Torunia znajduje się wiele ciekawych obiektów historycznych, przede wszystkim zabytków gotyckich: wielkich kościołów miejskich (np. katedra w Chełmży, kościół Mariacki w Chełmnie), oraz ogromna liczba średniowiecznych kościołów wiejskich wysokiej klasy architektonicznej i dużego znaczenia historycznego. Zlokalizowane są one na Ziemi Chełmińskiej, tj. na północ i północny-wschód od Torunia. Ponadto na obszarze tym jest wiele zamków krzyżackich, np. słynny w Golubiu, Zamku Bierzgłowskim czy imponujące ruiny zamku w Radzyniu Chełmińskim. Pałace znajdują się np. w Nawrze, Turznie, Bajerzu, Piątkowie.
Całkiem blisko z Torunia jest również do Ciechocinka, który jednak leży w odrębnej historycznie i geograficznie krainie - na Kujawach.
 
Najbliższe okolice Torunia (powiat toruński ziemski) obejmują obecnie tereny położone na obu brzegach Wisły oraz w widłach Wisły i Drwęcy. Większa, prawobrzeżna część powiatu z wydzielonym miastem Toruniem (powiat grodzki) jest połacią historycznej Ziemi Chełmińskiej, część południowa - skrawkiem Kujaw, część wschodnia - Ziemi Dobrzyńskiej.
Pod względem geograficznym obszar północny należy do Pojezierza Chełmińskiego, wschodni - do Pojezierza Dobrzyńskiego, a południowy - leży w dolinie Wisły, zwanej na tym odcinku Kotliną Toruńską. Tutaj na piaszczystych wydmach występują najstarsze ślady osadnictwa z epoki paleolitu.
 
Zwężenie doliny Wisły pod Toruniem stworzyło dogodną przeprawę, z której korzystał stary szlak północ-południe - wcześniej słynny Szlak Bursztynowy (zobacz: Askaukalis) - krzyżujący się z drogą wodną Wisły. We wczesnym średniowieczu okolice te były gęsto zaludnione, o czym świadczą grodziska w Bielczynach, Chełmży, Czarnowie, Jedwabnie, Przecznie, Rzęczkowie (dwa) i Toruniu. Po spustoszeniu przez Prusów, część Ziemi Chełmińskiej została nadana w 1222 r. przez Konrada mazowieckiego misyjnemu biskupowi pruskiemu Chrystianowi, a w 1228 r. całe terytorium zostało darowane zakonowi krzyżackiemu. Toruń był pierwszym miastem założonym przez Krzyżaków (w 1231 r.) i najważniejszym ośrodkiem gospodarczym państwa Zakonu do 1454 r. (zobacz: Rola Torunia w państwie krzyżackim). W tym czasie obszar ten był podzielony na komturie w Toruniu, Bierzgłowie (skasowane w 1415 r.) oraz w Nieszawie na lewym brzegu Wisły, odzyskanym przez Polskę po pokoju w Mełnie w 1422 r. Chełmża od 1251 r. była stolicą diecezji chełmińskiej.
 
Po powrocie do Polski na początku wojny 13-letniej w 1454 r. Toruń, dzięki uzyskanym przywilejom królewskim był faktycznie wolnym miastem (zobacz: Przywileje króla Kazimierza Jagiellończyka dla Torunia). Prawie całą część prawobrzeżną obecnego powiatu zajmowaly dobra ziemskie Torunia (terytorium miejskie), do którego należało również Bierzgłowo wraz z całą dawną komturią krzyżacką. Był to obszar wyłączony z administracji województwa chełmińskiego i podlegający władzom Torunia.
Wskutek II rozbioru Polski w 1793 r. cały omawiany obszar znalazł się pod zaborem pruskim i z wyjątkiem lat 1807-1815, kiedy wchodził w skład Księstwa Warszawskiego, pozostawał we władaniu niemieckiego Królestwa Prus do czasu odzyskania niepodległości w 1920 r.
 
Najliczniejszą i najcenniejszą grupę zabytków architektury powiatu toruńskiego (z wyłączeniem Torunia) stanowią budowle gotyckie z 2. poł. XIII i XIV w. Czołowe wśród nich miejsce zajmują ceglane kościoły w Chełmży, zwłaszcza dawna katedra Trójcy Św. z cennym wyposażeniem oraz kościół św. Mikołaja, dawny parafialny, przebudowany znacznie w XIX w. Miasto Chełmża zachowało średniowieczne rozplanowanie, jednak bez starej (poza XIX-wieczną) zabudowy.
Wśród licznych gotyckich kościołów wiejskich przeważają budowle kamienne lub kamienno-ceglane.
Poza budowlami gotyckimi sakralnymi przetrwały m.in. zamki: w Zamku Bierzgłowskim oraz ruiny zamku w Złotorii i nikłe reszty zamku w Małej Nieszawce (dawny zamek komturski w Nieszawie).
Barok (manieryzm) jest skromnie reprezentowany kościołem w Górsku i zespołem zabudowań dawnego folwarku toruńskiego w Przysieku.
Godne uwagi są zabytki klasycystyczne: zespół palacowy i karczma w Nawrze, dwory w Obrowie i Łążynie (drewniany) oraz oficyna dworska w Pluskowęsach. Neogotycki dwór w Pluskowęsach z poł. XIX w. i pawilon w Turznie oraz neorenesansowy dwór tamże zamykają listę ważniejszych zabytków murowanych.
Przykładami budownictwa drewnianego są kościółek w Młyńcu z ok. 1600 r., karczma z XVIII w. w Górsku i kilka wiatraków z XIX W. (Bierzgłowo, Biskupice, Głogowo).
  • drukuj
  • poleć artykuł
Komentarze użytkowników (0)
Brak komentarzy. Bądź pierwszy - dodaj swój komentarz
Dodaj swój komentarz:


pozostało znaków:   napisałeś znaków:

Kontakt

tel. 56 621 02 32
biuro@toruntour.pl
formularz kontaktowy
 
 
   
Właścicielem i operatorem Toruńskiego Portalu Turystycznego funkcjonującego pod domeną toruntour.pl jest Toruński Serwis Turystyczny, Toruń, ul. Rabiańska 3 (mapa), tel. 66 00 61 352, NIP: 8791221083.
Materiały zawarte w Toruńskim Portalu Turystycznym www.toruntour.pl należą do ich autorów lub właściciela serwisu i są objęte prawami autorskimi od momentu powstania Portalu w 2015 r. Wszelkie wykorzystywanie w całości lub we fragmentach zawartych informacji bez zgody Wydawcy Serwisu jest zabronione.
Polityka cookies
 
Jeżeli chcesz opublikować swój artykuł lub napisać do Toruńskiego Portalu Turystycznego ponieważ gdzieś do tekstu wkradł się błąd, chcesz nawiązać współpracę lub po prostu przekazać swoją opinię, możesz to zrobić używając adresu mailowego biuro@toruntour.pl. Żadna wiadomość nie pozostanie bez odpowiedzi!
 
Zostań naszym patronem. Poznaj szczegóły i możliwości tutaj